ΑΡΧΑΙΑ ΑΝΑΦΗ

Αργοναύτες ονομάζονταν στην Ελληνική μυθολογία όλοι όσοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Ιάσωνα κι έλαβαν μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, παίρνοντας τ’ όνομα τους από τ’ όνομα του πλοίου που επάνδρωσαν, την Αργώ.

Η Κολχίδα ή Κολχίς κατά την αρχαιότητα, ήταν βασίλειο στη Δυτική Γεωργία και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην δημιουργία του Γεωργιανού έθνους, στα παράλια του Ευξείνου πόντου.

Η Κολχίδα αποτελούσε φάρο πολιτισμού και εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των Ελλήνων και την ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου.

Ο μυθικός βασιλιάς της Κολχίδας ήταν ο Αιήτης, ο οποίος είχε υπό την κατοχή του το Χρυσόμαλλο Δέρας. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Ιάσονας με τους Αργοναύτες έφτασε στην περιοχή, όπου αφού το απέσπασε, πήρε μαζί του και την κόρη του Αιήτη, την Μήδεια.

Σύμφωνα λοιπόν με την Ελληνική Μυθολογία οι Αργοναύτες επιστρέφοντας στη πατρίδα τους από την Κολχίδα έπεσαν σε νυκτερινή καταιγίδα με αποτέλεσμα να βρεθούν στα ανοικτά του πελάγους, ναυαγοί κάνοντας εκκλήσεις στον θεό Απόλλωνα για να σωθούν.

Το γεγονός καταγράφεται τόσο στα  Αργοναυτικά του Ορφέως , όσο και στα Αργοναυτικά του Απολλωνίου του Ροδίου (295 π.Χ. - 215 π.Χ.) στίχοι 1690-1769 .

Ο ποιητής Ορφέας στο ποιήμα του "Αργοναυτικά" αναφέρει:

Ἔνθα τί σοι, Μουσαῖε θεηγενές, (ἐξ) ἀγορεύσω, ὅσσα πάθον Μινύῃσιν ὁμοῦ ποτί Σύρτιν ἀήταις ἤ πώς τ’ἐξεσάωθεν ἀλιπλάγκτοιο πορείης· ὅσσα τ' ἄρ' ἐν Κρήτῃ πάθον ἄλγεα τετληῶτες, χάλκειον τριγίγαντα δοκεύμενοι ὄφρ' κίχοιμεν, ὅς ῥα οἱ οὐκ εἴα λιμένων ἔντοσθεν ἱκέσθαι. Ἠδ' ὡς θεινόμενοι βαρυηχέϊ κύματι πόντου, ῥίμφα τε κυανέῃσι βαρυνόμενοι νεφέλῃσιν, ἠλπόμεθα σκοπέλοισι Μελαντίοισιν ἔχεσθαι νῆα θοήν. Παιάν δ' ἄρ' ἑκηβόλος ἀγχόθι ναίων, Δῆλον ἀπό κραναήν ἦκεν βέλος, ἔκ δ' ἀνέφηνεν Μεσσατίων Σποράδων. Ἀνάφην δέ ἑ πάντες ὀπίσσω νῆσον κικλῄσκουσι περικτίονές δ’ἄνθρωποι

μετάφραση (Σωτήρη Σοφιά):

Μά διότι τώρα, θεογέννητε Μουσαῖε, νά σοῦ περιγράψω ὅσα μέ τούς Μινύες πάθαμε στή Σύρτι ἀπ' τούς ἀνέμους καί πῶς σωθήκαμε ἀπό τή θαλασσόδαρτη πορεία, ὅσα βάσανα ὑπομείναμε στήν Κρήτη παραμονεύοντας τόν χάλκινο τριγίγαντα γιά νά πλησιάσουμε ἐκεῖ, διότι αὐτός βέβαια δέν μᾶς ἄφηνε νά μποῦμε στό λιμάνι καί πῶς κτυπημένοι ἀπό τά βουερά κύματα τοῦ πόντου καί κάτω ἀπό τή μαυρίλα τῶν βαριῶν σύννεφων πού γρήγορα κινοῦνταν, ἐλπίζαμε τό ταχύ πλοῖο νά φθάσει στούς Μελαντίους σκοπέλους. Τότε ὁ Παιάν ὁ μακροβόλος (σ.σ. ὁ Ἀπόλλωνας), ὄντας ἐκεῖ κοντά, ἀπό τή βραχώδη Δῆλο ἔριξε βέλος κι ἀπό αὐτό (σ.σ. το βέλος), στις Μεσσάτιες Σποράδες(σ.σ. Κυκλάδες),ἀναφάνηκε νησί.

Καί γι΄ αὐτό ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, πού κατοικοῦν τριγύρω ἀπ’ αὐτήν, τήν ἀποκαλοῦν Ἀνάφη.

(σ.σ. οΟρφέας αναφέρει το μύθο για τη δημιουργία της Ανάφης).

Ο Απόλλωνας εισακούγοντας τις εκκλήσεις τους, δια μέσου κεραυνών φώτισε την κατασκότεινη περιοχή και είδαν μπροστά τους ολόκληρο νησί, όπου οι Αργοναύτες εξαντλημένοι και θαλασσοδαρμένοι όπως ήσαν, κολύμπησαν με τις λιγοστές τους δυνάμεις για να ξαποστάσουν.

Μετά το γεγονός αυτό ανήγειραν βωμό προς τιμή του Απόλλωνα του Αιγλήτη, από την λέξη Αίγλη που σημάνει λάμψη, λαμπρή φήμη, μεγαλοπρέπεια. Ο Ιερός Ναός ονομάστηκε «Αιγλήτης» η «Αναφαίου».

Έτσι η νήσος πήρε τ’ όνομα «Αιγλήτης» η «Αναφαίου» όπως αναφέρεται από τον Καλλίμαχο και από το ρήμα αναφαίνω, Ανάφη. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι από τις λίγες περιοχές της Ελλάδος που δεν αλλοιώθηκε τ’ όνομα του κατά το πέρας των αιώνων.

Στον περιβάλλον χώρο του Ιερού Ναού του Απόλλωνα, βρίσκονταν κι άλλων θεοτήτων βωμοί, της Άρτεμης. της Αφροδίτης, του Ασκληπιού κι ο βωμός του Δία του Κτησίου, όπου σήμερα κατέχει την θέση του η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής.

Αν παρατηρήσουμε που είναι κτισμένα πολλά μοναστήρια κι εκκλησίες της Χριστιανοσύνης, θα διαπιστώσουμε ότι εκεί βρίσκονταν βωμοί των Αρχαίων Ελλήνων.

Πολλά αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηναίων, ενώ κάποια εξ ίσου σημαντικά φυγαδεύτηκαν στο Αυτοκρατορικό Μουσείο της Αγίας Πετρούπολης, το γνωστό Ερμιτάζ, από τους Ρώσους την περίοδο που η νήσος τελούσε υπό ρωσική κατοχή (1770-1774).

Σημαντικό έργο τέχνης που έχει κλαπεί από την Ανάφη είναι το άγαλμα του Αιγλήτη Απόλλωνα γνωστό και ως Απόλλωνας του Στράνγκφορντ .  Ονομάζεται έτσι από τον πρώην ιδιοκτήτη του, Πέρσυ Σμιθ, 6ο Υποκόμη του Στράνγκφορντ (Percy Smythe, 6th Viscount Strangford), ο οποίος εκτός των άλλων είχε διατελέσει πρέσβης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1820. Φιλοξενείται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο με αριθμό καταλόγου GR 1864.2-20.1 (Sculpture B 475)

Αρχαίες εορτές που τελούνταν στην Ανάφη ήταν τα Κάρνεια και τα Υακίνθεια.

Ερείπια της αρχαίας πόλης της νήσου Ανάφης βρίσκονται στο μέσον της νήσου, παρά του εξωκλησιού του Αγίου Μάμαντος, όπου συναντούμε ερείπια τειχών και τάφων, εξακριβώνοντας δωρικό στοιχείο στη νήσο. Ο δρόμος που συνέδεε το Αρχαίο Ιερό με την Πόλη ονομαζόταν Ιερά οδός. Μάλιστα ένας από τους σωζόμενους τάφους ανήκε στο γένος των Αιγιδών ή Τελεσικρατιδών που μετοίκησαν Λάκωνες περί τον 7ο αιώνα π.Χ., την ίδια περίοδο που κατέλαβαν την κοντινή νήσο Θήρα, Σαντορίνη.

Από την Ανάφη πέρασαν και οι Φοίνικες, περί το 1200 π.Χ. έως το 700 π.Χ., περίοδος της μέγιστης ακμής τους, που εξαπλώνονταν σε όλη τη Μεσόγειο δημιουργώντας αποικίες, υπό τον Μεβλίαρον και τον Κάδμο, που η παράδοση θέλει τον τελευταίο να ιδρύει την Θήβα, όπου η Ανάφη αποκαλείτο με το όνομα Μεβλίαρος ή εν συντομία Βλίαρος, από το όνομα του πρώτου, ενώ ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, που έγραψε τα Αργοναυτικά αποκαλεί την Ανάφη Βαιά ή Λυσσάδα νήσο.

Ο Σύνδεσμος των Απανταχού Αναφαίων κάθε Αύγουστο διοργανώνει μια σειρά εκδηλώσεων με την επωνυμία "Αργοναυτικά" . Οι εκδηλώσεις αυτές περιλαμβάνουν αθλητικούς αγώνες για μικρούς και μεγάλους, νησιώτικο γλέντι με παραδοσιακή μουσική και χορό στην πλατεία του Αγίου Νικολάου στην Χώρα, με αποκορύφωμα ανάβαση και διανυκτέρευση με εσπερινό και Θεία Λειτουργία στην Ιερά Μονή Καλαμιώτισσας στο όρος Κάλαμος.

Ιστορικός : Καίτη Δαλιάνη

Επιμέλεια Κειμένου :Αντώνης Λουκόπουλος, Κυριακή Νικολαΐδου (Νικολή),  Νικολής Γιώργος

Βιβλιογραφία: